West-Vlaamse militieregisters (1813-1922) volledig digitaal raadpleegbaar

Op vraag van het Rijksarchief Brugge nam de Provinciale Archiefdienst in 2002 de 1.372 West-Vlaamse militieregisters uit de periode 1813-1922 in eigen beheer over. In deze registers, die gezamenlijk 120 meter rekplanken in het Provinciaal Archiefgebouw innemen, werden de kandidaat-dienstplichtigen van alle West-Vlaamse militaire kantons per gemeente geregistreerd.

Van elke dienstplichtige is allerlei interessante informatie opgenomen: geboortedatum en geboorteplaats, woonplaats, beroep, de namen en beroepen van de ouders, het opleidingsniveau of de graad van geletterdheid, gegevens over het uitstel en de eventueel definitieve vrijstelling van militaire dienst, verwijzingen naar het korps waarbij de dienstplichtige uiteindelijk werd ingedeeld en – tot 1871 – de fysieke kenmerken (lichaamsgrootte, vorm van het gezicht, het voorhoofd, de neus, de mond, de kin, het haar, de wenkbrauwen, kleur van de ogen en andere lichamelijke bijzonderheden). Ongeveer gelijkaardige registers zijn in het Provinciaal Archief ook bewaard gebleven voor de periode 1955-1990.

De oude militieregisters vormen een erg interessante bronnenreeks voor genealogen of geïnteresseerden in familiegeschiedenis: zij vinden er basisgegevens (geboortedata en –plaatsen, namen van de ouders, beroepen) voor de opmaak van hun stamboom en bijkomende informatie bijvoorbeeld over het uiterlijk – en dit vóór de ontwikkeling van de fotografie in het laatste kwart van de 19de eeuw – van mannelijke individuen. Militieregisters kunnen ook aangewend worden voor grootschaliger historisch onderzoek bijvoorbeeld naar de algemene fysieke toestand, naar het voorkomen van fysieke handicaps, naar de alfabetiseringsgraad, de beroepsstructuur, enz. bij een deel van de mannelijke bevolking, met name de kandidaat-dienstplichtigen.

Op initiatief van de Provinciale Archiefdienst zijn de registers integraal gemicrofilmd en gedigitaliseerd. De microfilms worden gestockeerd in de archiefbewaarplaats voor permanente bewaring. De scans zijn gekoppeld aan de beschrijvingen van de registers in het inventariseringsprogramma ‘Probat’ (= Provinciaal Beheersprogramma voor Archieftoepassingen). Naast het ontsluiten en ter beschikking stellen loopt ook een conserveringsproject, waarbij alle registerbanden die in slechte toestand verkeren, hersteld worden.

De gescande militieregisters kunnen alle werkdagen van 9 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur geraadpleegd worden in de leeszaal Fernand Peuteman van het Provinciaal Archiefgebouw (Gistelse Steenweg 528 te Sint-Andries). Onderzoekers kunnen evenwel ook van thuis uit de registers opzoeken en de daarbij aansluitende beelden openen via de website www.west-vlaanderen.be/probat.

Er is geen index op of een andere rechtstreekse toegang tot de namen van de ingeschrevenen in de West-Vlaamse militieregisters voorhanden. Om een persoon terug te vinden in de chronologisch en territoriaal opgemaakte katernen heeft een onderzoeker de volgende informatie nodig: geboortedatum en geboorteplaats of beter nog woonplaats op het ogenblik dat de persoon 19 jaar (militieregisters t.e.m. 1847) of 20 jaar (militieregisters vanaf 1849) oud was. In de periode 1915-1918 werden geen militieregisters opgemaakt. Dit gebeurde pas achteraf, in 1919. Voor ingeschrevenen van de militiejaren 1914 (gedeeltelijk, namelijk na het uitbreken van de oorlogshandelingen), 1915, 1916, 1917 en 1918 moet dus gezocht worden in deze registers daterend van 1919.

Contacteer voor meer info: Provinciaal Archief West-Vlaanderen, tel. 050 40 72 90 of mail archiefdienst@west-vlaanderen.be.